Tweede werksessie op thema samengevat
Wat is de meerwaarde van het benoemen van seksueel misbruik in een intake en waar aan te denken bij het afronden van een gesprek over de ervaring van seksueel misbruik?
De tweede werksessie op thema heeft plaatsgevonden en daar willen we jullie graag van op de hoogte brengen. In deze nieuwsbrief vindt je de samenvatting van de werksessie. Volgende week zul je de samenvatting van de volgende werksessie in je mailbox vinden.
Er staat nog één werksessie gepland waar je aan deel kunt nemen. Deze is digitaal en vindt plaats op:
Donderdag 30 september 18:30 - 20:00
‘Wat is het effect als je als hulpverlener je emoties toont’ & ‘Hoe het taboe te doorbreken, maar gelijktijdig de regie bij de cliënt te laten’
Wil je deelnemen aan deze sessie? Laat het ons weten door een mail te sturen aan info@anneligtenberg.nl
Samenvatting werksessie - 8 september 2021
Deelnemers:
Hulpverlener Blauwe Maan, Ervaringsdeskundig therapeut, Ervaringsdeskundige, Ervaringsdeskundig coach, Medewerker Slachtofferhulp Nederland
De besproken situaties:
‘Wat is de meerwaarde van het benoemen van seksueel misbruik in een intake’
Iemand komt voor het eerst bij een psycholoog, een maatschappelijk werker of een fysiotherapeut. Vraag je wel of niet naar ervaringen met seksueel misbruik in de intake? Hoe zorg je als hulpverlener ervoor dat er ruimte is om seksueel misbruik bespreekbaar te maken voor de cliënt, of hoe zorg je ervoor dat er ruimte is voor de cliënt om diens grenzen rond bijvoorbeeld aanraking aan te geven?
‘Waar aan te denken bij het afronden van een gesprek over de ervaring van seksueel misbruik’
Hoe eindig je als hulpverlener een gesprek met een cliënt over diens seksueel misbruik? Hoe check je of er op teruggekomen moet worden, hoe iemand de afspraak uitloopt en indien nodig opgevangen wordt? Het is en blijft een beladen onderwerp wat af en toe een hoop losmaakt en vaak niet in één keer klaar is. Welke vragen zijn goed om te stellen om te zorgen dat je cliënt en jij hetzelfde verwachten voor eventuele volgende contactmomenten?
Het gesprek:
Anne: Graag zou ik willen beginnen met het eerste onderwerp. Bij welke intakes is het interessant om het onderwerp seksueel misbruik te noemen en in welke vorm? We vragen dit omdat we merken dat veel hulpverleners een stok achter de deur nodig hebben om het bespreekbaar te maken. Hulpverleners denken vaak dat seksueel misbruik niet speelt als een slachtoffer er niet over begint. We weten dat het niet zo werkt.
Ervaringsdeskundig coach: Ik ben van mening dat het nodig is om seksueel misbruik te benoemen bij iedere intake waarbij er persoonlijk contact is met de cliënt. Ook bij plekken die op eerste gezicht niet gerelateerd zijn aan seksueel misbruik, zoals de tandarts, fysiotherapeut, de EHBO. Trauma zit in je hele lijf, dus als er aanraking nodig is in de behandeling dan is het nodig voor een hulpverlener om ervan te weten, je kunt dan je hulpverlening veel beter afstemmen. Ik zou niet weten wanneer het niet relevant is.
Terugkomend op de gedachte: als seksueel misbruik niet door de cliënt genoemd wordt zal het wel niet spelen. Je moet deze gedachte omdraaien. Als de hulpverlener het niet benoemd dan zal de cliënt denken: dan kan ik het hier er ook niet over hebben.
Ervaringsdeskundig therapeut: Als slachtoffer vul ik heel vaak voor anderen in dat ze mijn verhaal niet kunnen verdragen. Dat doe ik ook voor hulpverleners. Bij de intake kan zo’n vraag van een hulpverlener in ieder geval de ruimte scheppen om mijn verhaal toch te doen. Als je als hulpverlener mijn verhaal niet kunt dragen kan je zeggen: Ik kan je hier niet bij helpen, maar ik ga met jou kijken waar je naartoe kunt.
Bij mij is het er bij geen enkele intake naar gevraagd. Vooral bij de verloskundige heb ik het gemist. Het had me kunnen helpen meer te kunnen genieten van de zwangerschap.
Ervaringsdeskundige: In de jaren 90 ging ik in therapie bij een vrouw die toen gespecialiseerd was in seksueel misbruik. Gedurende de therapie bleek zij een heel sterke visie te hebben op homoseksualiteit en hoe ik mijn seksualiteit niet moest onderdrukken. Door haar visie zo door te drukken werd ik totaal niet geholpen en kwam ik er slecht uit dan ik begon. Het is zo’n kwetsbare positie die je hebt als slachtoffer en ik realiseerde me pas achteraf dat ik mezelf heel onveilig voelde bij haar denkbeelden. Ik ben toen juist heel erg verward geraakt.
Anne: Je zou het kunnen zeggen dat er een vragende houding miste. We zien bij veel andere hulpverleners dat hun onzekerheid ze ervan weerhoud om over seksueel misbruik te beginnen. Ze ervaren het als een onveilige situatie om het onderwerp seksueel misbruik in te stappen. Wat zou een brug kunnen slaan?
Medewerker Blauwe Maan: Ik denk dat het dieper gaat. Een vragenlijst tijdens een intake waar seksueel misbruik wordt uitgevraagd kan heel erg helpen, maar een hulpverlener moet er daarna wel iets mee doen. Je reactie is cruciaal. Hulpverleners moeten makkelijker over seksualiteit kunnen praten. Als een cliënt er lang mee rondloopt en er eindelijk iets over durft te zeggen en de hulpverlener kan er niks mee is dat funest.
Je moet de gêne en de kwetsbaarheid van het onderwerp aan gaan. Je moet dat kunnen als hulpverlener. Er zijn meer onderwerpen die een bepaalde gevoeligheid vragen. Wij bij Blauwe Maan selecteren daar op. Dat zou je op meer plekken in maatschappelijk werk moeten hebben.
Medewerker Slachtofferhulp Nederland: Stel de tandarts vraagt op een manier naar seksueel misbruik tijdens de intake en je geeft met veel pijn en moeite aan dat daar moeite mee hebt, de tandarts is niet degene die kan helpen in de verwerking. Is dat dan niet juist heel vervelend dat het niet meteen besproken kan worden?
Ervaringsdeskundig coach: Je kan dan als tandarts vragen of de cliënt al aan traumaverwerking heeft gedaan of niet. Dan zou je diegene moeten kunnen doorverwijzen, al is het maar een flyer van Centrum Seksueel Geweld. Het belangrijkste is dat je als tandarts doorvraagt hoe dit effect heeft op de behandeling die je met de cliënt aangaat. De cliënt kan bijvoorbeeld aangeven dat je rechts van diegene moet staan in plaats van links.
Ervaringsdeskundig therapeut: Bij fysieke hulpverlening hoef je niet altijd seksueel misbruik te benoemen, maar wel vragen of ze moeite hebben met aanraking.
Anne: Heel intieme hulpverlening zoals verloskundigen en bekkenbodemfysiotherapeuten moeten wel expliciet naar seksueel misbruik vragen en fysieke hulpverlening naar moeite met aanraking.
Ervaringsdeskundig coach: Mooi om onderscheid te maken tussen fysieke, psychische en intieme hulpverlening. Ik deel totaal de mening van de medewerker van Blauwe Maan dat hulpverleners in staat moeten zijn over onderwerpen als seksueel misbruik te praten. Uit ons netwerk hadden we een behandelaar gesproken uit een kliniek voor eetstoornissen. We vroegen hoe hun intake eruit ziet en of ze ook richten op andere trauma's, Dat deden ze niet en dat terwijl 40 procent van de mensen met een eetstoornis heeft ook ervaring met seksueel geweld. Toen zei ze tegen ons: ‘nee dat speelt niet bij ons want onze cliënten zijn daar te jong voor.’ Ik schrok me kapot. Je werkt met mensen met psychische trauma's en je denkt dat er geen sprake kan zijn van seksueel geweld. Alle leeftijden, alle geslachten, alle beroepsgroepen, etc. slachtoffers van seksueel misbruik zijn overal. Alle hulpverleners moeten geholpen worden makkelijker te praten over seksueel misbruik.
Medewerker Blauwe Maan: Ik had er ook weinig ervaring mee na mijn studie maatschappelijk werk, maar je moet wel de basis waarden bezitten, een open houding. Elke maatschappelijk werker zou moeten kunnen vragen, aanvoelen en op elk gevoelig onderwerp goed kunnen reageren. Sommigen zijn er handiger in dan anderen, maar als je de basis als hulpverlener moeilijk vindt moet je bij jezelf te rade gaan: waar moet ik me verder ontwikkelen?
Anne: We merken in organisaties waarin seksueel misbruik bespreekbaar is binnen teams dat de hulpverleners zich veiliger voelen binnen dat onderwerp.
Medewerker Blauwe Maan: In elke organisatie zou een aandachtsfunctionaris moeten zitten.
Ervaringsdeskundig therapeut: Als hulpverlener moet je er van bewust zijn wat je verantwoordelijkheid is en waar die ophoudt. Ik ben niet verantwoordelijk als iemand suïcide pleegt bijvoorbeeld, maar ik moet wel openstaan voor diens verhalen. We kunnen mensen ondersteunen, maar niet redden.
Medewerker Blauwe Maan: Ik heb me ook schuldig gemaakt aan de lat te hoog te leggen toen ik begon. Het zijn juist kleine dingen, luisteren, niet oordelen etc. wat zoveel doet voor iemand.
Anne: Laten we naar het volgende onderwerp gaan. Je krijgt een cliënt binnen, je hoort hun verhaal aan en na de sessie moet je ze naar huis sturen. Hoe rond je zo’n gesprek af? Wat heb je nodig om met een prettig idee uit zo’n gesprek te lopen?
Ervaringsdeskundig coach: Ik kreeg ooit de vraag van een hulpverlener: ‘hoe ga je naar huis?’ Ik vond het in het begin een gekke vraag, maar later heel prettig. Ik heb het als een stukje extra zorgzaamheid ervaren. Het gaat dan niet alleen of de sessie fijn was, maar ze zijn ook geïnteresseerd in dat je goed naar huis gaat. Hulpverleners zouden een doorverwijsbriefje moeten hebben om mee te kunnen geven aan een cliënt. Als je ergens mee zit en je kan niet wachten tot de volgende keer, weet dat je kunt bellen naar de luisterlijn. Dan heb je het gevoel dat er iemand met je meedenkt. Ik stel die vraag nu ook als ik met cliënten een afspraak heb.
Ervaringsdeskundig therapeut: Als je er net mee naar buiten komt sta je meestal aan het begin van je verwerkingsproces en heb je ontzettend veel erkenning nodig en meestal krijg je dat niet. In een afronding bij bijvoorbeeld een gesprek met de huisarts is het heel belangrijk dat de arts je erkent en je met een veilig gevoel weggaat. Als je verder bent in je proces is die erkenning misschien niet meer het belangrijkst, maar het is wel iets waar je als hulpverlener bewust van moet zijn.
Ervaringsdeskundig coach: Zeker als je voor iets anders bent is het heel belangrijk dat een hulpverlener er op het einde nog eens op terugkomt en je kan doorverwijzen. Vrouwen komen gemiddeld na 16 jaar pas naar buiten met hun seksueel misbruik verleden en praten gemiddeld maar met 3 mensen hierover. Als iemand er bij jou over begint, weet dan hoe belangrijk jouw positie dan is. Als slachtoffer moet je je gesteund voelen door de ander en daardoor ook door de samenleving.
Anne: Dus aangeven dat je diegene gehoord hebt en dat actief meegeven zodat de cliënt niet een nog hoger drempel opbouwt.
Ervaringsdeskundig coach: Stel dat je als hulpverlener je hier niet voor bent opgeleid, kun je er wel op terugkomen om te kijken of je kunt helpen met doorverwijzen.
Ervaringsdeskundig therapeut: Ben je hulpverlener of niet, je kunt altijd zeggen: dankjewel dat je me in vertrouwen hebt genomen.
Afronding
Dit is een samenvatting van wat er in deze werksessie besproken is. Onze dank gaat uit naar de deelnemers die openhartig hun ervaring en kennis delen.
We kunnen niet genoeg benadrukken dat de diversiteit van input ontzettend belangrijks is. We willen graag leren en zo zorgvuldig mogelijk alle kennis delen. Ken jij iemand die zeker zou moeten weten van dit project? Zou je dan deze nieuwsbrief willen doorsturen?
Heel erg bedankt voor het lezen en we hopen je snel weer te zien.
Groeten,
Anne en Mats